Pankreas cerrahisi teknik açıdan oldukça karmaşık ve zor bir cerrahidir. Pankreasın basit ameliyatı diye bir şey söz konusu değildir; zira, pankreas ameliyatlarının hemen hepsi büyük ameliyatlardır. Bu nedenle, gelişmiş ülkelerin çoğunda pankreas ameliyatlarının büyük bir kısmı tecrübeli ve donanımlı sağlık merkezlerinde, pankreas cerrahisi konusunda özelleşmiş cerrahi ekipleri tarafından uygulanır. Zor ve karmaşık pankreas ameliyatları dahi donanımlı ve tecrübeli merkezlerde, tecrübeli ekipler tarafından yüksek başarı ile gerçekleştirilebilir. Pankreas ameliyatları açık ya da kapalı yöntemle yapılabilir. Laparoskopik ve robotik pankreas ameliyatları henüz yaygın hale gelmemiştir ve günümüzde genellikle büyük merkezlerde tecrübeli ekiplerce yapılırlar.
Pankreas ameliyatları ile ilgili sıkça sorulan bazı soruları sizler için kısaca yanıtlamak isterim:
Pankreas olmadan yaşanır mı?
Evet. Pankreasın ürettiği maddeler (pankreas enzimleri ve insülin) ilaç şeklinde takviye edilerek hastanın normal hayatına devam etmesi sağlanır.
Pankreas ameliyatından sonra diyabet hastalığı gelişir mi?
Mümkündür. Pankreasın tamamının çıkartıldığı hastalarda mutlak diyabet gelişir. Pankreasın sadece bir kısmının çıkartıldığı ameliyatlardan sonra geride kalan pankreas dokusunun miktarına ve kalitesine göre değişen oranlarda diyabet gelişme riski vardır.
Açık, kapalı, kansız, laparoskopik, tek kesiden, robotik yöntem; hangisi daha iyi?
Açık, kapalı, kansız, laparoskopik, tek delikten, robotik gibi birçok terim var ve haliyle kafanız karıştı. Karışmasın. Ben size hepsinin ne olduğunu anlaşılabilir bir dille anlatacağım.
Açık yöntem karnın sağ-üst kısmında yapılan yatay bir kesi veya karnın ortasından yapılan dikey bir kesiden yapılan ameliyatlara verilen isimdir. Cerrah elleri ve klasik cerrahi aletlerle ameliyatı yapar. Kapalı ameliyat, kansız ameliyat, lazerle ameliyat gibi terimler minimal invaziv cerrahi yöntemlerin halk arasında bilinen isimleridir. Karın ile ilgili ameliyatlarda uygulanan minimal invaziv cerrahiye “laparoskopik cerrahi” adı verilir.
Eğer tıbbi veya cerrahi bir engel yoksa, ben mümkün olan her durumda kapalı ameliyatları tercih ediyorum.
Pankreas ameliyatında kapalı yöntemin avantajları nelerdir?
Aslında bu noktada esas belirleyici büyük bir kesi yerine en büyüğü 1,5 santimetre olan kesilerden ameliyatın yapılmasıdır. Bunun bir sonucu olarak da kapalı yöntemle yapılan ameliyatlarda;
Pankreas ameliyatı için kapalı yöntemler arasında en iyisi hangisidir?
Söz konusu pankreas ameliyatı olduğunda, mevcut bilgi ve deneyimlerle bunlardan biri daha üstün demek şu an için mümkün değildir. Klasik laparoskopik yöntem, tek kesiden yapılan laparoskopik yöntem ve robotik yöntemin farklı avantajları ve dezavantajları mevcuttur. Dolayısıyla, bu anlamda esas belirleyici hastanın beklentileridir. Bu nedenle, benim nacizane tavsiyem bu konuyu bizzat hekiminizle ayrıntılı olarak konuşmanızdır.
Tüm pankreas ameliyatları kapalı yöntemle başlanıp, kapalı yöntemle tamamlanır mı?
Hayır. Ameliyata kapalı yöntemle başlansa da, ameliyat sırasında ortaya çıkan tıbbi, cerrahi veya teknik nedenlerle açık yönteme dönülmesi gerekebilir. Ancak, gerek kapalı ameliyat için uygun olmama kriterleri gerekse kapalı ameliyatta açık yönteme geçme kriterleri sorumlu cerrahın tecrübesi ve kurumun olanakları ile değişiklik gösterir.
Pankreas kanseri için yapılan ameliyatlar selim nedenlerle yapılan ameliyatlardan farklı mıdır?
Kesinlikle evet. Kanser cerrahisi sadece kanserli dokunun çıkartılmasından ibaret değildir. Kanserli dokuyu belli bir miktar sağlam dokuyla ve kanserin yayılma olasılığının olduğu lenf bezleriyle birlikte çıkartmak gerekir. Bu kurallara riayet edilmediği takdirde, tedavi başarısı belirgin ölçüde düşebilir.
Pankreas ameliyatı ne kadar sürer?
Pankreas ameliyatının süresi ile ilgili ortalama bir değer vermek dahi mümkün değildir çünkü ameliyat süreleri çok geniş bir aralıkta değişkenlik gösterir. Ben beklenenden daha uzun sürmesi söz konusu olan ameliyatlarda uygun bir aşamada, hasta yakınlarının haklı endişelerini ortadan kaldırmak amacıyla, hasta yakınlarına ameliyatın uzayacağını ve uzama nedenini açıklamayı tercih ediyorum.
Pankreas ameliyatından sonra en sık karşılaşılan sorun nelerdir?
Tüm pankreas ameliyatlarının ortak ve en sık sorunu pankreas sıvısının kaçağıdır. Pankreasa müdahele edilen alandan, önlemek amacıyla azami gayret gösterilse dahi, pankreas sıvısı kaçarak karın boşluğunda birikebilir. Biriken bu sıvı çevre dokulara zarar verebilir ya da apseye dönüşebilir. Bu durumda ciddi kanamalar ve tüm vücudu etkileyen ciddi bir enfeksiyon gelişebilir. Pankreas sıvısı kaçağı genellikle cerrahi dışı yöntemlerle kontrol altına alınabilir. Ancak, nadiren de olsa yeniden ameliyat gerekli olabilir.
Pankreas ameliyatından sonra ne zaman normal hayatıma dönebilirim?
Laparoskopik ameliyatlardan sonra hafif fiziksel aktiviteler (yürüyüş, merdiven çıkma gibi) birinci haftanın sonunda rahatlıkla yapılabilir. Ancak, birinci ayın sonuna dek ağır fiziksel aktivitilerden (mekik çekme, ağırlık kaldırma gibi) uzak durmak gerekir.
Açık yöntemle yapılan ameliyattan sonra ise iyileşme ve normal yaşantıya dönüş süresi nispeten daha uzundur. Yara bölgesinde ağrıyı tetiklediği için günlük olağan faaliyetlere geçmek günler alabilir. Ancak, yarada sorunsuz iyileşme olsa dahi, ağır fiziksel aktivitelerden 3-6 ay süre ile uzak surmak gerekir.
