Kalın bağırsak ve rektum cerrahisi genel cerrahi kapsamı içinde en sık yapılan ameliyatlar arasındadır. Kalın bağırsak ve rektum kanseri nedeniyle yapılan ameliyatlar özellikli bir cerrahi gerektirir. Deneyimli ve donanımlı merkezlerde oldukça düşük bir risk ile uygulanabilir. Deneyimli bir cerrahi ekibin bulunması yeterli değildir aynı zamanda deneyimli anestezi ve yoğun bakım, girişimsel endoskopi ve girişimsel radyoloji ekiplerinin de olması gerekir. Böyle merkezlerde hem ameliyata bağlı sorun çıkma olasılığı azdır hem de ortaya çıkan sorunlarla başarılı bir şekilde mücadele edilebilme şansı fazladır.
Kalın bağırsak ve rektum ameliyatları ile ilgili sıkça sorulan bazı soruları sizler için kısaca yanıtlamak isterim:
Kalın bağırsak ve rektum olmadan yaşanır mı?
Evet. Kalın bağırsak ve rektumun tamamı çıkartılsa dahi insan yaşamını sürdürebilir. Ancak, böyle bir durumda bağırsağın kalıcı olarak torbaya alınması gerekebilir.
Kalın bağırsak ve rektum ameliyatlarında her zaman bağırsağı torbaya bağlamak gerekir mi?
Hayır. Öncelikle kısaca bağırsağın torbaya bağlanma nedenlerinden bahsedeyim. Birincisi, yerel şartlar nedeniyle (özellikle yaygın karın içi enfeksiyon) bağırsak birbirine dikildiğinde iyileşme olasılığı düşük olabilir; bunun sonucunda dikiş hattından sızıntı ve ciddi bir enfeksiyon gelişebilir. Böyle bir durumda cerrah bağırsağı karşılıklı dikip karnın içinde bırakmaktansa, torbaya almayı tercih edebilir. Torbanın geçici mi, kalıcı mı olacağına duruma göre karar verilir. İkincisi, yine dikiş hattında sızıntı ve sızıntının ciddi sonuçlar doğurması riskinin yüksek olduğu durumlarda cerrah dikiş hattının gerisindeki bir bağırsağı torbaya alabilir. Böylece dışkı aşağıya dikiş hattına inmek yerine, torba ile karın dışına alınmış olur. Bu sayede dikiş hattında bir sızıntı olsa dahi, dışkı geçmediği için çok daha kolay kontrol edilebilir sorunlar yaşanır. Bu durumda da torbanın geçici mi, kalıcı mı olacağına duruma göre karar verilir. Üçüncüsü de, makatın da çıkartılması gereken ameliyatlarda mecburen bağırsak torbaya alınır. Bu durumda hasta ömür boyu torba yoluyla dışkılar.
Açık, kapalı, kansız, laparoskopik, tek kesiden, robotik yöntem; hangisi daha iyi?
Açık, kapalı, kansız, laparoskopik, tek delikten, robotik gibi birçok terim var ve haliyle kafanız karıştı. Karışmasın. Ben size hepsinin ne olduğunu anlaşılabilir bir dille anlatacağım.
Açık yöntem karnın sağ-üst kısmında yapılan yatay bir kesi veya karnın ortasından yapılan dikey bir kesiden yapılan ameliyatlara verilen isimdir. Cerrah elleri ve klasik cerrahi aletlerle ameliyatı yapar. Kapalı ameliyat, kansız ameliyat, lazerle ameliyat gibi terimler minimal invaziv cerrahi yöntemlerin halk arasında bilinen isimleridir. Karın ile ilgili ameliyatlarda uygulanan minimal invaziv cerrahiye “laparoskopik cerrahi” adı verilir.
Günümüzde kalın bağırsak ve rektum ameliyatlarının oldukça büyük bir kısmı kapalı yöntemle yapılır. Özellikle rektum cerrahisinde robotik cerrahi giderek artan sıklıkta tercih edilmeye başlanmıştır. Eğer tıbbi veya cerrahi bir engel yoksa, ben mümkün olan her durumda kapalı ameliyatları tercih ediyorum.
Kalın bağırsak ve rektum ameliyatında kapalı yöntemin avantajları nelerdir?
Aslında bu noktada esas belirleyici büyük bir kesi yerine en büyüğü 1,5 santimetre olan kesilerden ameliyatın yapılmasıdır. Bunun bir sonucu olarak da kapalı yöntemle yapılan ameliyatlarda;
Tüm kalın bağırsak ve rektum ameliyatları kapalı yöntemle başlanıp, kapalı yöntemle tamamlanır mı?
Hayır. Ameliyata kapalı yöntemle başlansa da, ameliyat sırasında ortaya çıkan tıbbi, cerrahi veya teknik nedenlerle açık yönteme dönülmesi gerekebilir. Ancak, gerek kapalı ameliyat için uygun olmama kriterleri gerekse kapalı ameliyatta açık yönteme geçme kriterleri sorumlu cerrahın tecrübesi ve kurumun olanakları ile değişiklik gösterir.
Kalın bağırsak ve rektum kanseri için yapılan ameliyatlar selim nedenlerle yapılan ameliyatlardan farklı mıdır?
Kesinlikle evet. Kanser cerrahisi sadece kanserli dokunun çıkartılmasından ibaret değildir. Kanserli dokuyu belli bir miktar sağlam dokuyla ve kanserin yayılma olasılığının olduğu lenf bezleriyle birlikte çıkartmak gerekir. Bu kurallara riayet edilmediği takdirde, tedavi başarısı belirgin ölçüde düşebilir.
Kalın bağırsak ve rektum ameliyatı ne kadar sürer?
Ameliyatının süresi ile ilgili ortalama bir değer vermek dahi mümkün değildir çünkü ameliyat süreleri çok geniş bir aralıkta değişkenlik gösterir. Ben beklenenden daha uzun sürmesi söz konusu olan ameliyatlarda uygun bir aşamada, hasta yakınlarının haklı endişelerini ortadan kaldırmak amacıyla, hasta yakınlarına ameliyatın uzayacağını ve uzama nedenini açıklamayı tercih ediyorum.
Kalın bağırsak ve rektum ameliyatından sonra en sık karşılaşılan sorun nelerdir?
En sık sorun dikiş hatlarından sızıntı olması ve bununla ilişkili enfeksiyondur. Eğer bağırsak torbaya alınmışsa, bununla ilgili de sorunlar yaşanabilir.
Kalın bağırsak ve rektum ameliyatından sonra ne zaman normal hayatıma dönebilirim?
Cerrahi tedavi sonrasındaki iyileşme süreci oldukça değişkendir, çünkü burada birçok faktör devreye girer. Hastanın genel sağlık durumu ve yandaş hastalıkları, ameliyat öncesindeki beslenme durumu, ameliyat öncesinde alınan diğer tedaviler, kanserin evresi, yapılan ameliyatın tipi, ameliyatın hangi yöntemle yapıldığı (açık veya kapalı cerrahi), ameliyata bağlı herhangi bir sorunun ortaya çıkıp çıkmadığı, vs. gibi birçok faktör hastanın iyileşme sürecini belirgin ölçüde etkiler.
Ameliyata bağlı ciddi bir sorunla karşılaşılmayan hastalar genellikle 4-5 gün içinde taburcu olurlar.
Hastalar taburculuk sonrasında genellikle kendi ihtiyaçlarını (yemek, tuvalet, banyo gibi) karşılar halde olurlar. Kapalı ameliyatlardan sonra hastaların büyük bir kısmı 3 hafta içinde eski hayatlarına büyük ölçüde dönmüş olurlar.
